Świnka morska, czyli kawia domowa. Krótka historia

Świnki morskie są chętnie hodowane w Polsce i na świecie. Te małe futrzaste gryzonie goszczą w wielu domach w Polsce i na świecie. Skąd się wzięła ich nazwa? Jak dotarły do Europy?

Skąd nazwa świnka morska?

Kilka lat temu gazety i portale informacyjne obiegła informacja, że świnka morska nie nosi już w języku polskim nazwy „świnka morska”, ale „kawia domowa”. Zmiana nazwy zdziwiła wielu miłośników świnek morskich. Wydaje się, że nie przyjmie się w języku potocznym, była jednak konieczna ze względów naukowych. Warto dodać, że łacińska nazwa systematyczna świnki morskiej to cavia porcellus. Człon „cavia” pochodzi z języków indiańskich, słowo „porcellus” znaczy w języku łacińskim „mała świnka”.  Nie jest całkiem jasne, dlaczego zwierzęta te nazywa się w wielu językach „świnkami”. Być może wiąże się to z charakterystycznymi dźwiękami wydawanymi przez świnki morskie lub z ich krągłą posturą.

Dźwięki świnki morskiej

Polskie określenie świnki morskiej pochodzi od niemieckiego wyrazu „Meerschweinchen”. Oznacza on „prosię morskie”; tak samo nazywano w Niemczech także delfiny. Dostrzegano przecież fakt, że dźwięki wydawane przez delfiny i świnki morskie potrafią być bardzo podobne.

Świnka morska etymologia

Złożona i sporna jest także historia angielskiej nazwy świnki morskiej, „guinea pig”. Świnki morskie nie pochodzą z Gwinei, angielska nazwa brzmi więc niewiele mniej absurdalnie, niż polska „świnka morska”. Najbardziej prawdopodobnym wyjaśnieniem jest pomylenie afrykańskiej Gwinei z amerykańską Gujaną. Inna teoria mówi, że statki z Ameryki transportowały świnki morskie poprzez wybrzeże amerykańskie i właśnie to doprowadziło do pomyłki. Trzeci pogląd mówi, że w dawnym języku angielskim z Gwineą kojarzono wszystkie egzotyczne, nieznane dotąd towary. Istnieje jeszcze wiele innych poglądów, żaden jednak nie ma silnego wsparcia w faktografii.

Świnka morska Peru i Ekwador

Świnka Morska jest jednym z najwcześniej udomowionych zwierząt. Indianie z Andów, najwyższych gór Ameryki, hodowali świnki morskie już 7 tysięcy lat temu. Świadczy o tym wiele znalezisk archeologicznych, głównie prehistoryczne zabudowania indiańskie w Ekwadorze i Peru. Świnki morskie hodowano w Ameryce nie jako zwierzęta dla towarzystwa, ale na mięso. Dostrzegano jednak ich urodę: często pojawiają się w starożytnej sztuce (malarstwie, ceramice i rzeźbie) Indian andyjskich.

Świnki morskie przybyły do Europy wcześnie. Już na przełomie średniowiecza i renesansu sprowadzili je tu konkwistadorzy, hiszpańscy zdobywcy Ameryki. Jak wiele zwierząt i roślin nowego świata, szybko stały się modne. Upodobanie znajdowali w nich arystokraci, a nawet monarchowie (np. królowa Anglii Elżbieta I). W amerykańskiej ojczyźnie świnek morskich sytuacja nie zmieniła się jednak, Indianie nadal hodowali je głównie dla mięsa. Świnka morska, podobnie jak świnia domowa, jest zwierzęciem tanim w hodowli mięsnej, może przecież żywić się pozostałościami roślinnymi z domu i gospodarstwa. Stać więc było na nie wszystkich gospodarzy. Ich popularność podnosił fakt, że stanowiły popularne prezenty, a także ich duża rola w ceremoniach plemiennych religii indiańskich.

Świnki morskie stały się z upływem czasu nie zwierzęciem rzeźnym, hoduje się je dziś jako zwierzęta do towarzystwa lub zwierzęta ozdobne. Ze względu na zmianę użytkowości, wyhodowano dziesiątki nowych ras. Podobny proces zaszedł także u innych zwierząt domowych: większość psów i kotów, tak jak większość świnek morskich, hoduje się dla przyjemności osobistej i dla towarzystwa.